در دنیای پیشرفته امروز، جراحی رباتیک زنان به عنوان یک نوآوری در عرصه پزشکی شناخته می‌شود. این فناوری به پزشکان این امکان را می‌دهد که با دقت و حساسیت بیشتری عمل کنند و در عین حال به بیماران تجربه‌ای راحت‌تر و سریع‌تر در پروسه درمان ارائه دهند. با کاهش زمان بهبودی و درد، این روش نه تنها سلامتی را بهبود می‌بخشد، بلکه کیفیت زندگی را نیز ارتقا می‌دهد. جراحی رباتیک، امیدی نوین برای زنان در مسیر سلامت و بهبودی است.
لاپاراسکوپی پیشرفته
درمان اندومتریوز
بیماری اندومتریوز (Endometriosis)، اختلالی است که در آن بافتی که سطح داخلی رحم را می‌پوشاند (اندومتریوم)، در جایی خارج از رحم رشد می‌کند. بافت اندومتریوم از غدد، سلول‌های خونی و بافت پیوندی تشکیل شده‌است و به شکل طبیعی در رحم رشد می‌کند و سطح پوششی رحم را برای تخمک‌گذاری آماده می‌کند. اندومتریوز اغلب دردناک است و تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و بافت پوشاننده سطح درون لگن را درگیر می‌کند .
در فردی که مبتلا به اندومتریوز است، بافت اندومتریوم نابجا از نظر عملکرد همانند بافت طبیعی ضخیم می‌شود، ریزش می‌کند و با هر چرخه قاعدگی خونریزی می‌کند و چون راهی برای خروج از بدن ندارد، گیر می‌افتد. اگر اندومتریوز تخمدان‌ها را درگیر کرده باشد، کیست‌هایی به نام اندومتریوما شکل می‌گیرند، بافت احاطه‌کننده آن آسیب می‌بیند و در نهایت بافت اسکار (بافت ترمیم‌شده پس از یک زخم) و چسبندگی (از طریق تشکیل باندهای غیرطبیعی از بافت فیبروز ارگان‌های داخل لگن به یکدیگر می‌چسبند) به جا می‌گذارد.
درمان اندومتریوز با لاپاراسکوپی
لاپاراسکوپی نوعی جراحی کم تهاجمی می باشد که برش های بسیار کوچکی را جهت وارد کردن لوله های انعطاف پذیر که دارای دوربین متحرکی است، انجام می دهند و پزشک در این روش هم به تشخیص بیماری و هم درمان اندومتریوز اقدام می کند. یکی از مزایای این روش نسبت به جراحی های دیگر در این است که زخم سریع برطرف می شود و بیمار به هیچ گونه عفونتی مبتلا نمی شود.
البته باید گفت جراحی تنها در صورتی برای بیمار انجام می شود که روش های درمانی دیگر موثر نباشد. در جراحی اولیه جراح تنها اقدام به حارج کردن نواحی مبتلا به اندومتریوز می کند اما در موارد خاص ممکن است هیسترکتومی (عمل برداشتن رحم) برای بیمار انجام شود.
در طی جراحی لاپاراسکوپی اندومتریوز جراح یک برش کوچک در ناف یا قسمت دیگر از شکم ایجاد می کند (البته گاهی اوقات چندین برش کوچک دیگر نیز در ناحیه کناری شکم انجام می‌شود) در ادامه برای اینکه لاپاراسکوپ دید واضحی داشته باشد از گاز برای باد کردن شکم استفاده می کند .جراح، لاپاراسکوپ را از طریق برش وارد شکم می کند و از آن برای یافتن نواحی مبتلا به اندومتریوز استفاده می کند .در جراحی ابزار های خاصی را به لاپاراسکوپ وصل می کنند تا بافت های آسیب دیده را بردارند(بیوپسی) و پس از اینکه جراح بافت های اندومریال را برداشت لاپاراسکوپ و ابزار ها را خارج کرده و عمل را به پایان می رساند.
جراحی اندومتریوز با لاپاراسکوپی برای افرادی که خونریزی شدید دارند توصیه نمی شود. از طرفی به این دلیل که در جراحی لاپاراسکوپی شکم بیمار از گاز پر می شود، برای افرادی که مشکل قلبی و ریوی دارند نیز انجام لاپاراسکوپی آندومتریوز توصیه نمی شود.
درمان کیست تخمدان
کیست‌های تخمدان یکی از علل شایع مراجعه به بخش‌های اورژانس و کلینیک‌های زنان هستند. تا 10% از زنان در طول زندگی خود به دلیل وجود توده تخمدانی تحت جراحی قرار می‌گیرند. بیشتر جراحی‌های کیست تخمدانی خوش‌خیم می‌توانند به روش لاپاراسکوپی انجام شوند.هدف از انجام لاپاراسکوپی کیست تخمدان، حداقل خونریزی، انجام جراحی کارآمد و حفظ بافت تخمدان است. حفظ کیست به‌صورت سالم مهم است تا از گسترش تصادفی بدخیمی تشخیص‌نداده‌شده جلوگیری شود.
در جراحی لاپاراسکوپی ،چند برش کوچک (معمولاً 0.5-1 سانتی‌متر) بر روی پوست شکم ایجاد می شود . از طریق این برش های کوچک ،جراح لاپاراسکوپ را وارد می کند تا وجود کیست را تایید کند و در همین زمان جراح وضعیت دیگر اندام‌های لگنی، از جمله تخمدان دیگر را به دقت بررسی می‌کند.
سپس ابزارهای لاپاراسکوپی برای برداشتن کیست از تخمدان وارد می‌شوند. این دستگاه‌های ظریف و خاص به جراح امکان می‌دهند که جراحی دقیق و کم‌تهاجمی انجام دهد. در نهایت، کیست با استفاده از تکنیک‌های خاص، مانند کیسه طراحی شده ویژه، از بدن خارج می‌شود.
برداشتن تخمدان‌ها – اوفورکتومی لاپاراسکوپی
در برخی موارد، ممکن است نیاز باشد که تمام تخمدان برداشته شود، برای مثال زمانی که کیست بسیار بزرگ است و تخمدان را از بین برده است. به دلیل پیشرفت‌های جدید در ابزارها و تکنیک‌های لاپاراسکوپی، حتی برداشتن تمام تخمدان نیز می‌تواند با جراحی کم‌تهاجمی انجام شود. جراحی برداشتن تخمدان اوفورکتومی نامیده می‌شود.
زنان معمولاً با دو تخمدان به دنیا می‌آیند. اگر تخمدان دیگر سالم و حفظ شده باشد، هنوز می‌تواند وظایف خود را برای حفظ چرخه‌های هورمونی طبیعی و تخمک‌گذاری برای باروری و بارداری‌های آینده انجام دهد، حتی پس از برداشتن تخمدان بیمار.
مزایا ربات داوینچی در جراحی های پیچیده
سیستم جراحی داوینچی مزایای قابل توجهی در انجام جراحی‌های پیچیده مانند ترمیم فیستول و جراحی‌های مربوط به سرطان رحم ارائه می‌دهد. فناوری جراحی رباتیک دقت جراحی، دید بهتر و بهبودی سریع‌تر بیمار را بهبود می‌بخشد.
- دقت و دید بهتر: جراحی لاپاراسکوپی کم‌تهاجم با کمک ربات داوینچی دید بهتری از میدان جراحی و دقت بالاتری در انجام جراحی‌های فیستول فراهم می‌آورد، که به جراح این امکان را می‌دهد که به طور دقیق‌تر فیستول را ترمیم کند.
- رویکرد کم‌تهاجمی: استفاده از سیستم داوینچی باعث کاهش اندازه برش‌ها می‌شود، که این امر منجر به کاهش درد پس از عمل، بستری کوتاه‌تر و بهبودی سریع‌تر نسبت به جراحی‌های باز سنتی می‌شود.
- نتایج جراحی بهتر: مطالعات نشان داده‌اند که تعمیر لاپاراسکوپی رباتیک فیستولاهای وزیکوواژینال هم مؤثر و هم ایمن است و مزایایی مانند میدان جراحی بزرگ‌نمایی‌شده و کاهش درد شکمی را به همراه دارد که منجر به بهبودی سریع‌تر و بازگشت زودتر به کار می‌شود.
یک مورد از جراحی های رباتیک در حوزه سرطان تخمدان
یک زن 64 ساله با سرطان تخمدان درجه بالا و مرحله ۳C که درمان اولیه (جراحی + شیمی‌درمانی) را در ژانویه ۲۰۱۴ به پایان رسانده بود، در سپتامبر ۲۰۱۸ علائم آزمایشگاهی و رادیولوژیکی عود ایزوله در دیواره لگنی چپ را نشان داد. شاخص توده بدن او ۳۵ بود. در تاریخ 18 مارس 2019 این بیمار تحت برداشتن رباتیک توموری که به ورید ایلیاک خارجی چسبیده و عروق ایلیاک داخلی را احاطه کرده بود، قرار گرفت. تیم چندرشته‌ای شامل جراحی کولورکتال، انکولوژی زنان و اورولوژی بود. زمان جراحی کلی ۲۰۰ دقیقه بود و خونریزی جراحی ۱۰۰ سی‌سی بود. در این گزارش آمده است که جراحی با استفاده از سیستم رباتیک داوینچی به‌طور موفقیت‌آمیز انجام شد و بیمار پس از عمل برای بیش از دو سال بدون هیچ‌گونه عود بیماری باقی ماند. این نشان‌دهنده موفقیت در استفاده از جراحی رباتیک برای درمان عود ایزوله سرطان تخمدان است.
تخریب غیر تهاجمی فیبروم های رحمی با هایفو (HIFU)
درمان فیبروم‌های رحمی با استفاده از هایفو یکی از روش‌های نوین و غیرتهاجمی است که در سال‌های اخیر به عنوان یک گزینه درمانی برای کاهش اندازه فیبروم‌ها و تسکین علائم آن‌ها مطرح شده است. این روش با استفاده از امواج اولتراسوند متمرکز و با دقت بالا، بدون نیاز به جراحی، فیبروم‌ها را تخریب می‌کند.
هایفو از امواج فراصوت با شدت بالا استفاده می‌کند که به طور دقیق و متمرکز به بافت‌های هدف وارد می‌شود. این امواج انرژی خود را به گرما تبدیل می‌کنند که می‌تواند دمای بافت فیبروم را به بیش از ۵۵ درجه سانتیگراد برساند. در این دما، پروتئین‌های بافت دچار دناتوره شدن می‌شوند که منجر به مرگ سلولی و تخریب بافت فیبروم می‌گردد. این فرآیند به نام نکروز هموستاتیک یا نکروز کوآگولاتیو شناخته می‌شود و باعث کاهش اندازه فیبروم و تسکین علائم مربوط به آن می‌شود.
درمان با هایفو نیازی به برش و جراحی ندارد و تنها از طریق پوست انجام می شود و به همین دلیل خطر خونریزی و عفونت بسیار کم است همچنین بیماران می توانند بلافاصله بعد از درمان به فعالیت های روزمره خود بازگردند و این روش به طور کلی برای زنانی که در آینده قصد بارداری دارند ،امن است .درمان با هایفو برای درمان فیبروم‌های رحمی در بیمارانی که علائم شدید دارند و به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند، مناسب است.
البته لازم به ذکر است که این درمان برای تمامی بیماران مناسب نیست. برای انجام درمان با هایفو، شرایط خاصی از جمله اندازه و موقعیت فیبروم، وضعیت سلامتی کلی بیمار و نبود مشکلاتی مانند بیماری‌های خاص یا دستگاه‌های پزشکی کاشته شده وجود دارد که باید ارزیابی شوند.
:References
How to perform laparoscopy for endometriosis_Cleveland Clinic
Laparoscopy for endometriosis_drsoltani
Laparoscopy of ovarian cysts_Dr Sarahchoi
Benefits of Robotic Surgery and the Da Vinci Robot_PMC PubMed Central
Example of robotic surgery in ovarian cancer_Science Repository
Non-invasive destruction of uterine fibroids with HIFU_Heal-Fertility