انواع ارتزها

ارتز وسیله ای است که به صورت خارجی اعمال می شود که برای اصلاح ویژگی های ساختاری و عملکردی سیستم اسکلتی عصبی عضلانی، همانطور که توسط سازمان استاندارد بین المللی انجمن بین المللی پروتز و ارتز تعریف شده است، استفاده می شود. اصطلاح ارتز به علم و عمل ارزیابی بیمار، ساخت، تناسب و تنظیم ارتز اشاره دارد. یک ارتز برای اصلاح یا کنترل ساختار یا عملکرد اسکلتی روی بدن اعمال می شود.

برخی از شرایط پزشکی که استفاده از ارتزهای اندام را ضروری می‌کند ممکن است شامل تروما، سکته، آسیب مغزی، آسیب نخاعی، مولتیپل اسکلروزیس، فلج مغزی، آسیب اعصاب محیطی، نوروپاتی محیطی، شرایط آرتریت، سوختگی، هیپوتونی، بیش‌حرکتی، اختلالات عصبی عضلانی، و مدیریت انقباضات جمعیت بزرگسالان در کودکان و نوجوانان باشد.

عوارض شایعی که با مدیریت ارتز قابل مشاهده است شامل آسیب های فشاری یا شکستگی پوست، عفونت و درد است. بنابراین، توجه ویژه به بررسی پوست، عملکرد عصبی، وضعیت عروقی و سیستم اسکلتی عضلانی در بیمارانی که از ارتز استفاده می کنند ضروری است.

انواع دسته بندی ارتز ها:

بر اساس نحوه ساخت و طراحی

ارتزهای پیش‌ساخته یا خارج از قفسه (Prefabricated): آماده و استاندارد و در تولید انبوه هستند که در طرح‌ها، اندازه‌ها و مواد مختلف موجود اند و به حداقل تنظیمات نیاز دارند.
ارتزهای سفارشی (Custom-made) : به طور خاص برای بیماران خاص ساخته شده اند. در همین حال، ارتزهای سفارشی شامل وسایلی هستند که قبلاً ساخته شده‌اند و توسط یک درمانگر برای تناسب با بیمار با پیرایش، قالب‌گیری یا خم کردن ارتز تنظیم می‌شوند.

بر اساس دینامیک یا استاتیک بودن

ارتزهای استاتیک (Static Orthoses): ثابت هستند و هیچ حرکتی در سراسر مفصل یا بخش درگیر ندارد ، مانند اسپیلینت‌ها
ارتزهای دینامیک (Dynamic Orthoses): حرکت در سراسر مفصل وجود دارد و اغلب از رشته ها، فنرها، قرقره ها یا سایر اضافات مکانیکی برای بهبود عملکرد استفاده می شود ، مانند بریس‌های مکانیکی یا پنوماتیکی

بر اساس نوع عملکرد و کاربرد

ارتزهای حمایتی (Supportive Orthoses): برای حفظ یا پشتیبانی از اندام، مانند مچ‌بندها
ارتزهای اصلاحی (Corrective Orthoses): برای اصلاح ناهنجاری‌ها یا تغییر وضعیت اندام، مانند بریس‌های اسکولیوز
ارتزهای تثبیتی (Stabilizing Orthoses): برای جلوگیری از حرکت‌های ناخواسته، مانند ارتزهای پس از جراحی
ارتزهای عملکردی (Functional Orthoses): برای کمک به انجام فعالیت‌های خاص، مانند AFO برای بیماران فلج اندام تحتانی

بر اساس وضعیت بیماری یا آسیب

ارتزهای ارتوپدی: برای مشکلات اسکلتی-عضلانی مانند آرتروز
ارتزهای نوروپاتی: برای بیماران دارای مشکلات عصبی، مثل بیماران سکته مغزی
ارتزهای تروماتولوژی: برای بیماران آسیب‌دیده در حوادث یا شکستگی‌ها

بر اساس سطح تکنولوژی

ارتزهای ساده: بدون قطعات مکانیکی یا الکترونیکی
ارتزهای پیشرفته: شامل تکنولوژی‌های هوشمند، مانند ارتزهای بایونیک یا کنترل‌شده با سیستم عصبی

بر اساس محل قرارگیری در بدن

ارتزهای اندام فوقانی: شامل انگشت، مچ دست، آرنج، شانه
ارتزهای اندام تحتانی: شامل مچ پا، زانو، ران، لگن
ارتزهای ستون فقرات: گردنی (Cervical), کمری (Lumbar), توراکولومبار (Thoracolumbar)

ارتز های اندام فوقانی

به دلیل تفاوت عملکردی مانند کنترل حرکت ظریف در اندام فوقانی و کنترل حرکتی درشت و تحمل وزن در اندام تحتانی، ارتزهای اندام فوقانی از نظر دامنه و هدف با ارتزهای اندام تحتانی متفاوت است. همچنین اندام فوقانی نسبت به اندام تحتانی دارای بافت نرم کمتر، نیروی مورد نیاز کمتر، افزایش نیاز حسی و دقت حرکت بیشتر است. ارتزهای اندام فوقانی اغلب بر روی دستیابی به دامنه عملکردی حرکت تمرکز می کنند تا اینکه به دنبال دستیابی به دامنه حرکتی طبیعی باشند.

نمونه‌هایی از ارتزهای رایج اندام فوقانی :

ارتزهای شست، انگشت و دست:

ارتزهای انگشت شست و انگشت اغلب برای تثبیت ساختارهای استخوانی و بافت نرم و همچنین جلوگیری از انقباض استفاده می شود.
ارتزهای دست معمولا برای ضعف یا فلج ماهیچه‌ای دست با اکستانسورهای دست نخورده مچ استفاده می‌شوند^.

ارتزهای مچ دست (WHOs):

یک تمرکز عملکردی مکرر برای WHOها شامل تسهیل درک، یا توانایی نگه داشتن است. نمونه‌ای از این مفهوم شامل WHOهای پویا است که با انتقال قدرت از اکستنشن فعال مچ به خم شدن انگشت از طریق تانودیس، از اکستانسورهای ضعیف مچ دست محافظت و کمک می‌کنند.
WHOهای پویا پشتی برای آسیب‌های عصب رادیال، دست را با مچ در حالت کشش قرار می‌دهند.

ارتز آرنج (EOs):

EO ها بعد از جراحی یا ضربه برای تثبیت اندام به جای گچ گیری استفاده می شوند و می توانند ایستا یا پویا باشند.

از نظر عملکردی، EOهای دینامیک معمولا برای کمک به خم شدن آرنج در بیماران با خم کننده‌های ضعیف آرنج استفاده می‌شوند. همچنین می توانند در کشش آرنج کمک کنند.
ارتزهای ثابت آرنج مچ دست (EWHOs) برای شکستگی هایی مانند شکستگی هایی که رادیوس/اولکرانون و دیستال هومروس را درگیر می کنند استفاده می شود.

ارتزهای شانه آرنج (SEO):

SEO ها از شانه برای کاهش درد و/یا ایجاد موقعیت به دلیل ضعف عضلانی، به عنوان مثال، آسیب های شبکه بازویی یا سابلوکساسیون شانه پس از سکته، حمایت می کنند.
سئوی پشتیبانی بازو متحرک (MAS-SEO) در فلج شدید بازو برای بهبود عملکرد اندام از طریق کمک به حرکت شانه و آرنج با حمایت از وزن بازو و کاهش اثرات گرانش استفاده می‌شود. این وسایل معمولاً در حالت نشسته (اغلب روی صندلی چرخدار) استفاده می شوند.

ارتزهای شانه، آرنج و مچ دست (SEWO):

SEWO ها بعد از عمل در ترمیم روتاتور کاف و کپسول قدامی خلفی برای کاهش تنش روی دلتوئید و روتاتور کاف استفاده می شوند. SEWO ها مفصل گلنوهومرال را به صورت خارجی می چرخانند و روتاتورهای داخلی شانه را کش می دهند در حالی که از بافت نرم محافظت می کنند و از انقباضات جلوگیری می کنند.

ارتز اندام تحتانی

ارتزهای مچ پا (AFOs):

AFO ها معمولاً برای ضعف دورسی فلکسورهای مچ پا، فلکسورهای کف پا، اینورتورها و اورتورها تجویز می شوند. AFO ها انحراف راه رفتن را با بهره گیری از نیروی واکنش زمین، مانند کنترل پیشرفت استخوان درشت نی بر روی مچ پا و محدود کردن خم شدن ویا اکستنشن زانو در طول ایستادن، بهبود می بخشند. یک AFO همچنین می تواند در مرحله قبل از چرخاندن انگشت پا و فاصله پا در مرحله چرخش کمک کند.
AFO های واکنش زمینی قدامی، دارای یک تسمه یا صفحه در سرتاسر استخوان قدامی درشت نی برای انتقال نیروهایی هستند که حداکثر مقاومت را در برابر خم شدن کف پا ایجاد می کنند. مشخص شده است که AFOهای واکنش زمینی و AFOهای جامد مچ پا برای اصلاح راه رفتن خمیده در کودکان مبتلا به فلج مغزی به کار می روند.

ارتزهای مچ پا زانو (KAFOs):

KAFO ها به AFO برای کنترل زانوکمک می کنند. برای مثال ضعف عضله چهار سر ران زیر قدرت ضد جاذبه یا افزایش کشش زانو که توسط KAFO کنترل می شود.

ارتز زانو (KO):

KO پشتیبانی یا کنترل مفصل زانو را فراهم می کند. KO می تواند حرکت را در صفحات ساژیتال، محوری یا تاجی محدود کند. به طور کلی، KO ها برای جلوگیری از افزایش کشش زانو و ایجاد ثبات میانی جانبی تجویز می شوند. KO منعطف اند و از الاستیک یا لاستیک ساخته شده‌اند و عمدتاً راحتی، بازخورد عمقی، پشتیبانی مکانیکی و تثبیت ردیابی کشکک را فراهم می‌کنند.

ارتز هیپ (HOs):

HO برای مشکلات ناحیه استابولوم جدا شده اندیکاسیون دارد و معمولاً برای مراقبت های بعد از عمل، دررفتگی لگن، دیسپلازی و آسیب استفاده می شود. از ارتزهای بای پس شکستگی نیز می توان بعد از شکستگی استفاده کرد.

ارتزهای هیپ-زانو- مچ پا (HKAFOs):

HKAFO معمولا در بیماران مبتلا به اسپینا بیفیدا (میلومننگوسل) یا آسیب نخاعی اکتسابی برای تثبیت کل اندام تحتانی به منظور ایستادن و راه رفتن با وسایل کمکی استفاده می شود.
ارتزهای راه رفتن متقابل (RGO) نوعی HKAFO دو طرفه با مجموعه ای از کابل ها یا یک میله راکر هستند که پاها را به هم وصل می کند تا خم شدن مفصل ران با امتداد ران طرف مقابل به منظور ایجاد یک الگوی راه رفتن متقابل.
استفاده موفقیت‌آمیز RGO معمولاً به قدرت خم شدن مفصل ران ضد جاذبه نیاز دارد، اما استفاده از آن‌ها به دلیل سنگین، حجیم و مصرف انرژی بالا می‌تواند چالش برانگیز باش. اغلب در محیط های درمانی برای یک دوره اختصاصی تحمل وزن، یا برای پیاده روی از راه دور خانگی استفاده می شود، اما کمتر برای فواصل اجتماعی استفاده می شود.

ارتز پا (FOs):

FO ها به عنوان پایه برای سایر ارتزهای اندام تحتانی یا می توانند به تنهایی استفاده شوند.FO پا را تراز و حمایت می کند و از بدشکلی پا جلوگیری، تصحیح یا تطبیق می دهد، یا عملکرد کلی پا را بهبود می بخشد. FO معمولاً با کفش های درمانی استفاده می شوند که باید به درستی نصب شوند و فضای کافی برای باز شدن پا در طول تحمل وزن داشته باشند.
ارتزهای سوپرامالئولار (SMO) عمدتاً در بیماران اطفال مبتلا به هیپوتونی و آنهایی که پرونیشن پا انعطاف پذیر دارند استفاده می شود.

ارتز های ستون فقرات

ارتزهای نخاعی سیستم‌های مکانیکی هستند که فشار خارجی را در نقاط آناتومیکی خاص برای بی‌حرکت کردن، حمایت یا اصلاح ناهنجاری‌های ستون فقرات اعمال می‌کنند. انواع متعددی از ارتزهای نخاعی برای ستون فقرات گردنی، سینه‌ای-کمری و ساکرال وجود دارد. اعمال فشار خارجی مستقیم به دلیل طراحی آناتومیکی ستون فقرات به ستون فقرات خلفی مرکزی محدود می شود. ارتزهای ستون فقرات درک وضعیت بدن خود را از طریق بیوفیدبک افزایش می دهند و بنابراین ممکن است منجر به بهبود وضعیت بدن شود.

طبقه بندی

ارتزهای حمایتی

- محافظت از عضلات و مفاصل ناحیه آسیب دیده ستون فقرات
- پیشگیری یا اصلاح ناهنجاری ها
- محدود کردن دامنه حرکتی دردناک
- ارائه بازخورد جنبشی
ارتزهای بی حرکتی
- ترومای ستون فقرات، با یا بدون مداخله جراحی
- جراحی های بعد از بازسازی ستون فقرات، از جمله فیوژن
ارتزهای اصلاحی

اغلب در اطفال برای رفع اسکولیوز یا کیفوز که ایدیوپاتیک یا ثانویه به بیماری عصبی عضلانی است، تجویز می شود.
ارتزهای انعطاف پذیر
ارتزهای انعطاف پذیر مانند یقه های نرم یا کرست را برای کنترل درد در ستون فقرات ثابت در نظر بگیرید.
در حالت ایده آل، این دستگاه ها با یک برنامه توانبخشی همراه هستند که شامل استفاده محدود، ROM، ورزش و تحرک است.
ارتزهای انعطاف پذیر نرم ممکن است برای استئوآرتریت، بیماری دژنراتیو دیسک یا ستون فقرات، رگ به رگ شدن یا آرتریت التهابی استفاده شوند.
ارتزهای سفت و سخت
برای تثبیت ستون فقرات استفاده می شود. ارتزهای انعطاف پذیر نرم در ستون فقرات ناپایدار منع مصرف دارند.
پایداری ستون مهره باید در تروما یا شکستگی ستون فقرات مشخص شود. اگر شکستگی نیاز به تثبیت جراحی نداشته باشد، ارتز سفت‌تر و محدودکننده‌تر حرکت نشان داده می‌شود.

ارتزهای لومبوساکرال (LSO) و ارتزهای توراکو-لومبوساکرال (TLSO)

به طور کلی به دو دسته کرست، ژاکت، هایپراکستنشن، هایپرفلکسیون یا بریس های سفت تقسیم می شوند.
اینها سیستم های کنترل نیرو 3 نقطه ای هستند که روی منحنی های پاتولوژیک فشار وارد می کنند. اکثر بریس‌های TLSO امکان گسترش و چرخش محدود ستون فقرات را فراهم می‌کنند. آنها از دو تکیه گاه قدامی تشکیل شده اند که توسط یک تکیه گاه پشتی سفت و سخت متعادل می شوند.
فشرده سازی شکم نیروهای طولی ستون فقرات، لوردوز کمری و حرکت مفصل بین مهره ای را کاهش می دهد و در نتیجه دیسک های بین مهره ای را تخلیه می کند. لگن به عنوان پایه تراز عمل می کند. فشار روی برجستگی های استخوانی یادآور حرکتی برای حفظ یا اصلاح وضعیت بدن است.

ارتزهای گردنی-توراکو لومبوساکرال (CTLSO)

بریس میلواکی – کمربند لگنی کانتوردار CTLSO با سه قائم به یک پد اکسیپیتال و یک قطعه چانه، همراه با پدهای اضافی کمری و سینه‌ای که از پایه‌ها آویزان شده‌اند.

ستون فقرات توراکولومبار را بی حرکت می کند و نیروهای اصلاحی به ستون فقرات می دهد. با استفاده از دنده ها به عنوان تثبیت کننده، نیروهای قفسه سینه به صورت فوقانی و میانی با پدهای سینه ای اعمال می شوند.
انطباق بیمار به دلیل حجیم بودن، اندازه و غیرجذاب بودن ارتز یک مشکل است.
بیماران اغلب زمانی را که در واقع در ارتز می گذرانند بیش از حد تخمین می زنند. همچنین به نظر می رسد که اثربخشی مربوط به جنسیت (کاهش در مردان) و وزن و کاهش کارایی در بیماران دارای اضافه وزن است.

ارتزهای ساکرال و ساکروایلیاک (SIO)

کرست های تروکانتریک و ساکروایلیاک بیشترین استفاده را دارند.
آنها حداقل حمایت را ارائه می دهند، اما ممکن است بازخورد عمقی کافی برای جلوگیری از حرکات دردناک و کاهش ترس از حرکت ارائه دهند.
نشان داده شده است که کمربند ساکروایلیاک درد ساکروایلیاک را بهبود می بخشد.
استفاده از کمربند ساکروایلیاک ممکن است نیروی برشی را در سراسر مفصل ساکروایلیاک کاهش دهد و استرس را در عضلات اطراف مفصل کاهش دهد.
برای جلوگیری از وابستگی و ضعف عضلانی ناشی از اتکای بیش از حد و آتروفی عضلات مرکزی، جدا کردن سریع کمربند توصیه می شود.
در شرایط اختلال عملکرد ساکروایلیاک یا کمردرد در دوران بارداری تجویز می شود.