ارتزهای سفارشی توسط یک متخصص (پودیاتریست یا متخصص ساخت ارتز) برای هر فرد به‌صورت جداگانه ساخته می‌شوند. این متخصص پس از انجام یک معاینه دقیق، شکل نادرست ناحیه مود نظر را بررسی می‌کند و ارتزهای سفارشی طراحی می‌کند که آن ناحیه را به موقعیت صحیح باز می‌گرداند. این نوع ارتزها سریع‌ترین و مؤثرترین روش برای درمان هستند.
به طور مثال اگر به دنبال تهیه ارتز سفارشی برای درمان صافی کف پا هستید، متخصص آموزش دیده از شیوه راه رفتن شما ارزیابی دقیقی انجام می دهد و حالت پا در فرم های مختلف چه ایستاده و چه نشسته بررسی می شود.
متخصص در طی این بررسی ها به دنبال عدم تقارن و هرگونه اختلال در پاها می باشد. در نهایت این بررسی ها با انجام قالب گیری از پا بر روی قالب فوم ترکیب می شود. این قالب به کلینیکی فرستاده می شود که در آن جا ارتز ها ساخته می شود.
همچنین می توان با استفاده از دستگاه اسکن پا راه رفتن را تجزیه و تحلیل کرد و نحوه توزیع وزن بدن بر روی پاها کمک گرفت و مشخص کرد که در زمان ضربه زدن به پاشنه پا و در طی چرخه راه رفتن به کدام قسمت فشار بیشتری وارد می شود.
با توجه به وضعیت بدنی شما، متخصص می تواند درخواست کند تا در حین ساخت ارتز های سفارشی برخی از تغییرات سفارشی بر روی ارتز اضافه شود. مثلا اگر به دنبال کفش هستید، می توان ارتز ها را برای کفش های ورزشی، مجلسی، تخت، پاشنه بلند یا ترکیبی از هر نوع کفش دیگر سفارش داد.
چه کسی به ارتز سفارشی نیاز دارد؟
ارتز های سفارشی ممکن است برای تمامی افراد مناسب نباشد، بنابراین بهتر است قبل از تصمیم گیری معاینه کامل انجام شود. معمولا ارتزهای سفارشی در زمان مشکلات پا بیشترین کارایی و تاثیر را دارد. مشکلات انتقال بار از طریق پاها به علت تراز ضعیف می تواند بر روی بسیاری از مفاصل بالا مانند زانو، باسن، لگن، پایین کمر و ستون فقرات تاثیر بگذارد اما این موضوع یک رابطه ی یک طرفه مطلق نیست. موقعیت های زیادی وجود دارد که دیگر مناطق بدن می توانند بر روی پا تاثیر بگذارند.
اگر عضلات ضعیف هیپ در طول راه رفتن باعث کنترل ضعیف پا در طی چرخه راه رفتن شوند، استفاده از ارترزهای سفارشی برای کنترل پاها بی فایده است. اما اگر افزایش تحرک در پاها باعث ضعف عضلات هیپ شود، کنترل پاها با ارتز می تواند موج حرکت را بهبود بخشد و شرایط اصلی را حل کند.
بنابراین باید در ابتدا آسیب ایجاد شده در شما به طور کامل بررسی شود و آزمایش های لازم را انجام دهید، اگر پس از مشخص شدن نتایج و معاینه ای که انجام می شود مشخص شود که وضعیت شما با استفاده ارتز بهبود پیدا می کند، در این صورت امکان استفاده از ارتز های سفارشی برای شما وجود دارد.
تفاوت ارتز های سفارشی و از پیش ساخته شده
- ارتز های سفارشی
این دسته از ارتز ها به کمک تصویر اسکن شده از پای بیمار یا با استفاده از گچ پلاستر یا فومی که قالب پای بیمار را گرفته، توسط تکنسین مطب ساخته می‌شوند. این تصاویر در نهایت به لابراتور ارتز فرستاده می شود و در آن جا به صورت کامپیوتری یا دستی ترمیم شده و قالب پا در آخر طراحی می شود. به کمک این طراحی به دست آمده اختلال بیمار درمان می شود.
نوع ارتزی که ساخته می شود وابسته به مشکل بیمار، سن، میزان فعالیت، وزن و سایر عوامل تاثیر گذار بر عملکرد های بدن می باشد به همین دلیل کاملا برای شخص سفارش دهنده مناسب است.
- ارتز های از پیش ساخته
این نوع از ارتز ها از روی قالب خاصی ساخته می شود و با سایز کفش بیمار اندازه گیری می شود.اگر وضعیت شما چندان خاص نباشد، به طور مثال گاهی تنها به حمایت از قوس پا احتیاج است، مشکلی است که به راحتی با ارتز های عمومی برطرف می شود.
ارتزهای پیش ساخته‌ای که کیفیت بالاتری دارند به گونه‌ای خاص طراحی شده‌اند تا حمایت و راحتی خوبی را از قوس کف پا ایجاد کنند. ارتزهای پیش ساخته را می‌توان با کنترل خارجی پاشنه طراحی کرد تا عملکرد پا را بیش از پیش بهبود بخشید.
مراحل طراحی و ساخت ارتز برای بیماران ضعف عضلانی
۱. ارزیابی دقیق بیمار و نیازهای او
فرآیند طراحی و ساخت ارتز برای بیماران ضعف عضلانی با ارزیابی دقیق شرایط فیزیکی بیمار آغاز می‌شود. در این مرحله، متخصصان ارتوپدی و فیزیوتراپی میزان ضعف عضلانی، دامنه حرکتی، سطح اسپاستیسیتی (سفتی غیرطبیعی عضلات) و نیازهای حرکتی بیمار را بررسی می‌کنند. ارزیابی دقیق کمک می‌کند تا نوع ارتز مورد نیاز بیمار مشخص شده و طراحی آن به‌طور اختصاصی بر اساس آناتومی بدن فرد انجام شود.
۲. قالب‌گیری و اسکن سه‌بعدی
پس از ارزیابی، از عضو مورد نظر قالب‌گیری دستی یا اسکن سه‌بعدی انجام می‌شود. اسکن سه‌بعدی دقت بالاتری نسبت به روش‌های سنتی دارد و به ساخت ارتزهایی کاملاً متناسب با فرم بدن بیمار کمک می‌کند. این مرحله تضمین می‌کند که ارتز ساخته‌شده راحت باشد و بهترین پشتیبانی را ارائه دهد.
۳. انتخاب مواد مناسب
انتخاب مواد در فرآیند ساخت ارتز، نقش بسیار مهمی در کارایی و راحتی آن دارد. مواد سبک و مقاوم مانند فیبر کربن، پلی‌پروپیلن، سیلیکون و آلیاژهای فلزی از جمله گزینه‌های رایج برای ساخت ارتز هستند. مواد مورد استفاده باید نه‌تنها استحکام کافی برای حمایت از مفاصل را داشته باشند، بلکه انعطاف‌پذیری مناسبی نیز برای راحتی بیمار فراهم کنند.
۴. ساخت، مونتاژ و تست ارتز
پس از طراحی و انتخاب مواد، ارتز ساخته شده و سپس توسط متخصصین آزمایش می‌شود تا از عملکرد صحیح آن اطمینان حاصل شود. بیمار ارتز را امتحان می‌کند و در صورت نیاز، تنظیمات لازم برای تناسب بهتر و افزایش راحتی انجام می‌شود.
۵. آموزش بیمار و تنظیمات نهایی
پس از ساخت و تنظیم ارتز، بیمار نحوه استفاده صحیح از آن، روش‌های مراقبت و انجام تمرینات فیزیوتراپی را آموزش می‌بیند. در برخی موارد، تنظیمات ارتز ممکن است در طول زمان تغییر کند تا با بهبود یا تغییر وضعیت بیمار سازگار شود.
موارد و کاربرد های استفاده از ارتز سفارشی
هر یک از آسیب های زیر نیاز به معاینه توسط پزشک متخصص دارند، در صورت تایید امکان استفاده از ارتز وجود دارد:
- متاتارسالژی یا سایر دردهای پا
- التهاب عصب مورتون
- قوس زیاد پا
- درد هیپ
- اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک
- اسکولیوز
- سندرم درد پاتلوفمورال
- سندرم اصطکاک باند الیوتیوبالی
- گرفتگی مزمن مچ پا
- تاندینوپاتی آشیل
- سندرم ران شکننده (Snapping Hip Syndrome)
- تاندینوپاتی همسترینگ
- پلانتر فاسیا
- صافی کف پا
- زانو درد
- کمر درد
- بیماری دیسک دژنراتیو یا تحلیل رونده
- استئوآرتریت در زانوها، هیپ، لگن یا پایین کمر
- سکته قلبی فمورال
- بریسیت در مچ پا، زانو یا لگن
- سندرم پیریفورمیس (Piriformis Syndrome)
- تاندینوپاتی پاتلا
- تاندینوپاتی گلوتاتی
- گرفتگی ساق پای تکرار شونده
:Reference
کلینیک ارتوپدی فراز | ارتوپد فنی، مرکز ارتوز، پروتز، کفی طبی، کفش طبی)
